در تازهترین دور از اظهارات جنجالی دونالد ترامپ، رئیسجمهور سابق آمریکا بار دیگر تاکید کرد که سیاست تعرفههای سنگین او ـ که یکی از مهمترین پایههای سیاست خارجی و اقتصادی دوران ریاستجمهوریاش بود ـ توانست «هشت جنگ را پایان دهد» و امنیت جهانی را بهبود بخشد. ترامپ هنگام ورود به مرکز کندی در واشنگتن و پیش از مراسمی رسمی، در جمع خبرنگاران حاضر شد و با تکرار سخنانی که پیشتر نیز بیان کرده بود، مدعی شد که ابزارهای تجاری، بهویژه تعرفهها، «قویترین و سریعترین راه برای حفظ امنیت ملی آمریکا» هستند و روشهایی که دولتهای دیگر انتخاب کردهاند، هیچگاه نتوانستهاند چنین «اثر بازدارندهای» داشته باشند.
اگرچه این ادعا واکنشهای گستردهای در فضای سیاسی آمریکا و رسانههای بینالمللی ایجاد کرده، اما ترامپ همچنان باور دارد که افزایش فشار اقتصادی بر کشورهای رقیب ـ از چین گرفته تا ایران، کره شمالی و حتی برخی متحدان اروپایی ـ توانسته «جنگها را بینیاز از قدرت نظامی» مدیریت کند. او در تاکید بر قدرت سیاست تعرفهای خود گفت: «این روش، سریع، قدرتمند و قطعی است. اگر سیاستهای جایگزین را امتحان کنید، هیچکدام تأثیر مشابهی ندارند. تعرفهها همانجاست که امنیت واقعی از آن شروع میشود.»
این سخنان در حالی بیان میشود که تحلیلگران اقتصادی و امنیتی معتقدند سیاستهای تعرفهای ترامپ اگرچه فشارهایی بر برخی کشورها وارد کرده، اما ادعای «پایان هشت جنگ» بیشتر یک چارچوب تبلیغاتی است تا واقعیت مستند. در دوره او هیچ جنگ بزرگ جهانی پایان نیافت و حتی برخی تنشها در روابط آمریکا با چین، ایران و اروپا افزایش پیدا کرد. با این حال، ترامپ سالهاست که استفاده از تعرفههای اقتصادی را بهعنوان ابزاری جایگزین برای دخالت نظامی معرفی میکند؛ روشی که او آن را «صلح از طریق قدرت اقتصادی» مینامد.
در بخش دیگری از سخنان خود، ترامپ با اشاره تلویحی به چین، مدعی شد که تعرفههای اعمالشده در دوران ریاستجمهوریاش «بزرگترین ضربه اقتصادی» به پکن بوده و توانسته «رفتار آن کشور را محدود» کند. اما کارشناسان میگویند چین با اتخاذ سیاستهای جبرانی، تکیه بر بازار داخلی و تغییر مسیرهای تجاری توانست بخش مهمی از فشارها را خنثی کند. از سوی دیگر، مصرفکنندگان آمریکایی نیز تحت تأثیر افزایش قیمت کالاها قرار گرفتند و هزینههای واردات برای شرکتهای آمریکایی بالا رفت.
ترامپ در سالهای اخیر بارها اعلام کرده که اگر دوباره به قدرت بازگردد، مجموعهای از تعرفههای جدید و گسترده را علیه کشورهای بزرگ جهان اعمال خواهد کرد؛ از جمله طرح «تعرفه جهانی یکسان» که شامل همه کشورها میشود، حتی متحدان آمریکا. او معتقد است چنین سیاستی میتواند «اقتصاد آمریکا را دوباره بسازد» و «امنیت خارجی را تضمین کند». منتقدان اما هشدار دادهاند که این سیاستها میتواند اقتصاد جهانی را وارد دوره تازهای از تنشهای تجاری و زنجیرهای کند.
در تحلیل این اظهارات، باید توجه کرد که ترامپ همواره از زبان اغراقآمیز و سیاسی برای تقویت پیام کمپین انتخاباتی خود استفاده میکند؛ رویکردی که با نزدیکی به زمان انتخابات تشدید شده است. ادعای «پایان هشت جنگ» نیز بیشتر در همین چارچوب قرار میگیرد: ارائه یک تصویر از ترامپ بهعنوان رهبر قدرتمندی که بدون شلیک گلوله، «جنگها را مدیریت کرده است». اما دادههای مستقل نشان میدهد که بسیاری از درگیریها، از جنگ یمن تا تنشهای اوکراین، در دوران او نهتنها پایان نیافتند، بلکه پیچیدهتر شدند.
همزمان، تیم ترامپ با تاکید بر اینکه «تعرفهها کلید امنیت ملی هستند» تلاش میکند بین سیاست تجاری و سیاست دفاعی آمریکا پیوند ایجاد کند؛ پیوندی که در سیاست خارجی آمریکا سابقهای طولانی ندارد. رویکرد سنتی آمریکا بر توازن نظامی، اتحادهای بینالمللی و بازدارندگی کلاسیک مبتنی است. اما ترامپ میگوید: «قدرت اقتصادی همان قدرت نظامی واقعی است». این گزاره البته از نگاه برخی اقتصاددانان قابل دفاع است، اما ادعای خاتمه جنگها با تعرفهها نیازمند شواهدی است که تاکنون ارائه نشده است.
بهطور کلی، اظهارات تازه ترامپ را باید ادامه همان راهبرد ارتباطی او دانست: تمرکز بر دستاوردهای اقتصادی واقعی یا ادعایی، برجستهسازی نقش خود در «بازدارندگی جهانی»، و ارائه راهحلهای سادهسازیشده برای مسائل پیچیده بینالمللی. اینکه این روایت تا چه اندازه بتواند رأیدهندگان مردد یا طبقه متوسط آمریکایی را تحت تأثیر قرار دهد، بستگی به فضای انتخاباتی ماههای آینده دارد. اما آنچه روشن است، اینکه این سخنان بار دیگر نشان داد ترامپ همچنان «تعرفه» را ستون اصلی هویت سیاسی خود در حوزه سیاست خارجی میداند.
