ایران پس از تجربه یک پاییز کمبارش و نامنظم، حالا در آستانه ورود به یکی از جدیترین دورههای آبوهوایی سال قرار گرفته است؛ دورهای که کارشناسان آن را «شروع زمستان واقعی» توصیف میکنند. سازمان هواشناسی در جدیدترین اطلاعیه رسمی خود، دو هشدار مهم صادر کرده: نخست، ورود یک سامانه بارشی بسیار فعال از شمالغرب و غرب که از امروز فعالیت خود را آغاز میکند و تا پایان هفته بخشهای گستردهای از نیمهغربی کشور را زیر بارشهای سنگین قرار میدهد؛ دوم، آغاز یک موج سرد شدید از اواسط هفته آینده که گفته میشود از عرضهای شمالی وارد کشور شده و با خود هوای قطبی، برف، بوران و افت دما بین ۶ تا ۱۲ درجه را به همراه خواهد آورد.
بر اساس این گزارش، سامانه بارشی فعلی از نوع پرفشار مرطوب مدیترانهای است؛ سامانهای که معمولاً با خود رطوبت بسیار زیادی حمل میکند و در مسیر عبور از ترکیه و قفقاز، انرژی بیشتری جذب کرده است. به همین دلیل انتظار میرود استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان و حتی بخشهایی از همدان و چهارمحالوبختیاری شاهد بارشهای قابلتوجه باشند. بارشها در مناطق گرمتر اغلب به صورت باران خواهد بود اما هرچه ارتفاع افزایش پیدا کند، احتمال بارش برف سنگین بیشتر میشود. گزارشهای اولیه نشان میدهد محورهای کوهستانی غرب و شمالغرب از امشب در معرض لغزندگی، کولاک و بستهشدن مقطعی قرار میگیرند.
در این میان، نیمه شرقی کشور نیز از این شرایط بینصیب نخواهد بود. هرچند ساختار بارشی شرق کشور به شکل رگبارهای پراکنده و محلی است، اما وزش باد شدید، خیزش گردوخاک و حتی احتمال ایجاد روانابهای ناگهانی در برخی استانها مانند خراسان جنوبی، جنوب استان خراسان رضوی، سیستانوبلوچستان و شرق کرمان گزارش شده است. هواشناسی هشدار داده در ساعات عصر، وزش باد در شرق تشدید شده و کاهش دید افقی ممکن است فعالیت روزمره شهرها را مختل کند.
اما مهمترین بخش این اطلاعیه، هشدار مربوط به موج بسیار سرد هفته آینده است؛ موجی که از روز دوشنبه یا سهشنبه از مرزهای شمالی وارد کشور شده و ابتدا استانهای اردبیل، گیلان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و زنجان را درگیر میکند. پیشبینیها حاکی از آن است که با ورود این توده هوای سرد، نوع بارشها در اغلب نقاط شمالی و غربی بهطور کامل به «برف» تبدیل خواهد شد و بارشهای سنگین در ارتفاعات البرز و زاگرس رخ میدهد. کاهش محسوس دما، یخبندان شبانه، وزش بادهای سرد و بورانی که میتواند دید افقی را به کمتر از ۵۰ متر کاهش دهد، از جمله پیامدهای این موج قدرتمند است.
این وضعیت ممکن است دستگاههای اجرایی و شهری را با چالشهای جدی روبهرو کند. از فشار بر شبکه گازرسانی و افزایش مصرف خانگی گرفته تا احتمال تعطیلی مدارس، اخلال در پروازهای فرودگاههای غربی و شمالی و انسداد مقطعی جادههای اصلی—همه در این سناریو لحاظ شده است. کارشناسان مدیریت بحران هشدار دادهاند که استانهایی مثل اردبیل، آذربایجان شرقی، کردستان و بخشهایی از گیلان باید بیشترین آمادگی را داشته باشند، زیرا الگوهای هواشناسی نشان میدهد این موج سرد حداقل سه تا پنج روز دوام خواهد داشت.
هواشناسی همچنین به مردم توصیه کرده از همین حالا برای مواجهه با این شرایط آماده شوند: بهروزرسانی تجهیزات گرمایشی، پرهیز از سفرهای غیرضروری در محورهای کوهستانی، همراه داشتن زنجیرچرخ، پتو و وسایل ایمنی، مدیریت مصرف گاز، پرهیز از توقف در کنار سازههای فرسوده در مناطق بادخیز شرق، و توجه به هشدارهای لحظهای سازمان مدیریت بحران از جمله نکاتی است که در اطلاعیهها تأکید شده است.
با توجه به اینکه پاییز سال جاری یکی از کمبارشترین دورههای دهه اخیر بوده و ذخایر آبی برخی استانها کاهش یافته، ورود این سامانه بارشی میتواند تا حدی وضعیت را تعدیل کند. با این حال، کارشناسان هشدار میدهند که بارش زیاد در مدت کوتاه—بهویژه در غرب کشور—ممکن است سبب افزایش روانابها، لغزش زمین در دامنههای شیبدار و مشکل در روستاهای کوهستانی شود.
در مجموع، کشور پیشِروی خود یک دوره دومرحلهای مهم آبوهوایی دارد: نخست بارشهای سنگین و گسترده، سپس سرمای قطبی و یخبندان. مردم، دستگاههای اجرایی و بخش حملونقل باید طی ۱۰ روز آینده کاملاً آماده باشند. زمستان ۱۴۰۴ گویا از امروز رسماً آغاز شده است.
