در ادامه کشمکشهای سیاسی منطقهای و در حالیکه بسیاری از تحلیلگران انتظار داشتند نشست اخیر شورای همکاری خلیج فارس رویکردی واقعبینانهتر نسبت به مسائل حساس منطقه اتخاذ کند، انتشار بیانیهای تازه از این شورا بار دیگر موضوع جزایر سهگانه ایرانی را به صدر اخبار بازگرداند؛ موضوعی که تهران آن را «تمامشده، قطعی و غیرقابل مذاکره» میداند. سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان با لحنی قاطع و همراه با ابراز تأسف از تکرار ادعاهای «بیپایه و بیاعتبار» اماراتیها در بیانیه پایانی این نشست، اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران هرگونه ادعای ارضی نسبت به جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را کاملاً مردود میداند و این جزایر «بخش جداییناپذیر» از قلمرو تاریخی و سرزمینی ایران هستند.
این واکنش رسمی، نهتنها پاسخ صریحی به ادعاهای شورای همکاری است، بلکه یادآور موضع دیرینه و تغییرناپذیر ایران درباره حاکمیت مطلق بر این سه جزیره استراتژیک است؛ جزایری که از نظر تاریخی، حقوقی و عملیاتی همواره تحت حاکمیت ایران بودهاند و هر تلاشی برای ایجاد تردید در این واقعیت، از نگاه تهران اقدامی سیاسی و برخلاف اصل حسن همجواری تلقی میشود. سخنگوی وزارت خارجه تأکید کرده است که این ادعاها نهتنها بیارتباط با واقعیات موجود است، بلکه با اصول مسلم حقوق بینالملل، بهویژه احترام به تمامیت ارضی کشورها، مغایرت آشکار دارد.
نکته مهم این است که ادعاهای شورای همکاری، برخلاف ظاهرشان، صرفاً یک موضعگیری سیاسی نیستند؛ بلکه بخشی از روندی تکراریاند که در سالهای اخیر توسط برخی کشورهای عضو این شورا دنبال شده است. این روند معمولاً پس از تحولات منطقهای، فشارهای خارجی یا تلاش برای امتیازگیری سیاسی از سوی امارات شدت میگیرد. با این حال، تهران بارها اعلام کرده که چنین بیانیههایی نه ارزش حقوقی دارند و نه بر وضعیت جزایر سهگانه اثری خواهند داشت. تاریخ معاصر نیز نشان میدهد که حتی در حساسترین مقاطع، ایران کنترل و مدیریت کامل این جزایر را حفظ کرده و کوچکترین خللی در اعمال حاکمیت بر آنها ایجاد نشده است.
در مقابل این مواضع، بسیاری از تحلیلگران منطقهای میگویند تکرار ادعاهای امارات بیش از آنکه واقعیتمحور باشد، مصرف داخلی دارد و بیشتر با هدف حفظ انسجام درونی شورا یا پاسخ به فشارهای سیاسی صورت میگیرد. اما از نگاه ایران، این تکرارها نهتنها کمکی به ثبات منطقه نمیکند، بلکه میتواند فضای همکاری را هم کاهش دهد. وزارت خارجه هشدار داده که ادامه این رویکردها با اصل حسن همجواری، گفتوگو و احترام متقابل سازگار نیست و کشورهای منطقه بهتر است به جای تکرار ادعاهای نادرست، بر همکاریهای سازنده تمرکز کنند؛ همکاریهایی که در شرایط حساس کنونی خلیج فارس بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد.
موضوع جزایر سهگانه از جمله پروندههایی است که تحلیلگران آن را «یکی از شفافترین مسائل مرزی خاورمیانه» توصیف میکنند؛ زیرا ایران از قرنها پیش حاکمیت تاریخی و عملی خود را بر آنها حفظ کرده و هیچ نهاد بینالمللی نیز تاکنون ادعای متقابلی را تأیید نکرده است. از همین رو، سخنان امروز سخنگوی وزارت خارجه، در واقع تکرار اصول ثابت سیاست خارجی ایران است؛ اصولی که بر احترام به تمامیت ارضی، عدم مداخله در امور داخلی کشورها و لزوم پرهیز از تنشزایی بیمبنا تأکید دارد.
این بیانیه رسمی بار دیگر نشان میدهد که برای تهران، مرزهای سرزمینی نه موضوع مذاکره است و نه سوژه بدهبستانهای سیاسی. ایران بارها اعلام کرده است که مسیر توسعه، امنیت و پیشرفت منطقه از بزرگنمایی اختلافات نمیگذرد، بلکه از درک واقعیتهای ژئوپولیتیک و تمایل به همکاری سازنده عبور میکند. از این رو، انتظار میرود کشورهای عضو شورای همکاری، بهجای تکرار ادعاهای بیاثر، به سمت دیپلماسی مبتنی بر احترام و واقعگرایی گام بردارند.
