در تازهترین اقدام محدودکننده حکومت طالبان در افغانستان، نیروهای این گروه با داس و ابزارهای دستی به خیابانها رفتهاند تا تابلوهای مغازههایی که نام و نوشتههای لاتین دارند را از جا بکنند. تصاویر و گزارشهای میدانی که در شبکههای اجتماعی منتشر شده، موجی از شوک، خشم و نگرانی را میان شهروندان و صاحبان کسبوکار بهوجود آورده؛ زیرا طالبان اعلام کرده که «لاتیننویسی تحمل نمیشود» و هر مغازهای که نام خارجی یا حروف لاتین داشته باشد، موظف است تابلو را فوراً تغییر دهد.
این اقدام، در ظاهر «فرهنگی» و «اصلاحی» معرفی میشود، اما در عمل پیامدهای سنگینی برای اقتصاد خرد و تجارت شهری دارد. بسیاری از مغازهداران سالها هزینه کردهاند تا هویت تجاری ویژهای برای کسبوکار خود بسازند؛ هویتی که اغلب با نامهای بینالمللی، برندهای خارجی یا حتی ترکیبهای فارسی–لاتین طراحی شده بود. حالا طالبان با یک دستور خشک و ناگهانی، نهتنها ظاهر شهر را یکشبه تغییر داده، بلکه هزینههای سنگین جدیدی را به صاحبان مشاغل تحمیل کرده است.
شاهدان عینی میگویند مأموران طالبان بدون هیچ گفتوگو، هشدار یا مهلت قانونی، مستقیماً به سراغ تابلوها رفتهاند و آنها را با داس، چاقو و ابزارهای ابتدایی بریدهاند. این شیوه برخورد خشونتآمیز یادآور برخی رفتارهای طالبان در سالهای نخست حاکمیتشان در دهه ۷۰ خورشیدی است؛ زمانی که ظاهر شهرها تحت «پاکسازی اجباری» قرار گرفت. تفاوت مهم اینجاست که افغانستان امروز، جامعهای پیچیدهتر، شهریتر و وابستهتر به تجارت جهانی است، و چنین برخوردهایی عملاً میتواند حرکت اقتصادی را فلج کند.
در سالهای اخیر، یکی از معدود بخشهایی که هنوز در افغانستان میچرخید، بازار و کسبوکارهای خرد بود. مغازهدارانی که مشتریهای محلی و گذری داشتند و با زحمتهای فراوان، چرخه اقتصادی خانوادهشان را سرپا نگه میداشتند. حالا حذف اجباری تابلوهای لاتین، این گروه را با چند بحران تازه روبهرو کرده است:
۱. هزینه فوری برای ساخت تابلو جدید
۲. اختلال در شناسایی کسبوکار توسط مشتری
۳. کاهش جذابیت بصری فروشگاهها
۴. ترس از سختگیریهای بعدی
۵. بیثباتی در فضای کسبوکار
بسیاری از شهروندان در شبکههای اجتماعی نوشتهاند که طالبان طی ماههای اخیر بهتدریج محدودیتهای فرهنگی و اجتماعی را تشدید کرده است؛ از محدودیتهای شدید برای زنان گرفته تا محدودیتهای آموزشی و حالا، اعمال فشار بر ظاهر شهر. برخی تحلیلگران این اقدام را تلاش طالبان برای «یکدستسازی فرهنگی» و «پاکسازی نشانههای جهانیشدن» میدانند؛ نشانههایی که در سالهای گذشته بخش جداییناپذیر شهرهای کابل، مزار، هرات و قندهار شده بود.
در طرف مقابل، کسبوکارها نگراناند که این روند ادامه داشته باشد و طالبان در آینده به سراغ نامهای فارسی–جدید، لوگوهای مدرن یا حتی طراحی داخلی مغازهها برود. در اقتصادی که همین حالا با تورم، بیکاری، کاهش درآمد و تحریمها دستوپنجه نرم میکند، چنین فشارهایی میتواند نفس بازرگانان را بهطور کامل بگیرد.
اقدام طالبان علیه تابلوهای لاتیننویس، چیزی فراتر از «تغییر ظاهر شهر» است؛ این یک پیام سیاسی و فرهنگی است که بهطور مستقیم روی اقتصاد محلی و زندگی روزمره مردم سایه میاندازد. داستانی که حالا در خیابانهای افغانستان روایت میشود، بیش از هر زمان دیگری نشان میدهد که فاصله طالبان با واقعیتهای تجارت مدرن و اقتصاد شهری، همچنان عمیق و نگرانکننده است.
