فیلم سینمایی «نُه» تازهترین اثر شاهین رشیدی، تجربهای متفاوت در ژانر وحشت ایران است؛ فیلمی که نمیخواهد صرفاً مخاطب را بترساند، بلکه تلاش میکند ترس را در زمینهای آیینی و اسطورهای معنا کند. رشیدی، نویسنده و کارگردان این اثر که این روزها در پلتفرمهای آنلاین در حال اکران است، در گفتوگویی با ایسنا از تلاشی سخن میگوید که مرز میان ترس، آیین و باورهای کهن را در سینمای ایران بازتعریف میکند.
به گفته رشیدی، ایده اولیه فیلم از زمانی شکل گرفت که او ترس را نه یک واکنش فردی، بلکه تجربهای جمعی و آیینی دید؛ تجربهای که ریشه در مفهوم قربانی و چرخهی مرگ و تولد دارد. فیلم «نُه» از آیینهای باستانی همچون میترا، قربانی گاو نر و دیونیزوس یونانی الهام گرفته است؛ جایی که مرگ به معنای انهدام نیست، بلکه آغاز تولد تازه و زایش معنای نو است. همین دیدگاه نمادین باعث شد تا کارگردان روایت فیلم را در دو سطح بنا کند: یک سطح رویدادی و پرتعلیق، و سطحی دیگر که به ناخودآگاه جمعی و مفاهیم آیینی اشاره دارد.
رشیدی تأکید میکند در بسیاری از اسطورهها، عدد ۹ نماد اتمام چرخه و رسیدن به کمال است؛ از همینرو فیلم در بازهای محدود از غروب تا طلوع روایت میشود تا تماشاگر وارد مرز میان بیداری و رویا شود. عنوان فیلم «نُه»، استعارهای است از سرنوشت انسان در آستانه مرگ و زندگی، و مخاطب را در موقعیتی قرار میدهد که ترس از درون باورهای کهن، نه از حادثههای بیرونی، زاده شود.
فیلم در جنگلهای هیرکانی شمال ایران فیلمبرداری شده و استفاده از بازیگران تئاتر و چهرههای ناشناخته، یکی از تصمیمهای آگاهانه رشیدی برای حفظ حس واقعگرایی و باورپذیری بوده است. شرایط طبیعی و بکر لوکیشن، نبود ارتباطات شهری و حتی آنتن موبایل، فضایی وهمآلود ایجاد کرده که خود به اتمسفر فیلم کمک کرده است. رشیدی اظهار میکند سختیهای تولید در این محدودیتها به فیلم کیفیتی مستندگونه بخشیده که تماشاگر را به قلب اضطراب میبرد.
او بزرگترین چالش سینمای وحشت در ایران را عدم درک ژانر میداند: بسیاری تصور میکنند ترس یعنی خون، خشونت و موجودات ماورایی؛ در حالی که «نُه» بهدنبال ترسی درونیتر است، ترسی که از ناآگاهی و جهل انسانی نسبت به مرگ و معنا برمیخیزد. رشیدی میگوید مخاطب امروز به جنبههای فلسفی و روانی وحشت نزدیکتر است، زیرا انسان مدرن با ترسهای ذهنی و وجودی روبهروست.
با وجود برخی سانسورهای اعمالشده که موجب حذف چند سکانس کلیدی شده، فیلم توانسته معنا و زبان استعاری خود را حفظ کند و به باور کارگردان، «نُه» آزمونی جسورانه در پیوند آیین و وحشت است؛ تلاشی برای بازگرداندن ترس به ریشهی آیینیاش، ترسی که از یادآوری معنای زندگی زاده میشود نه از هول مرگ.
