«قمر در عقرب» یکی از مفاهیم شناختهشده در نجوم سنتی و باورهای مذهبی اسلامی است که از دیرباز به عنوان دورهای نامساعد برای انجام کارهای مهم در فرهنگ ایرانی و بسیاری از مناطق دیگر مطرح شده است. این پدیده هنگامی رخ میدهد که ماه در مسیر حرکت ظاهری خود بر روی دایرةالبروج وارد محدوده برج یا صورت فلکی عقرب شود. دایرةالبروج، مسیر ظاهری حرکت ماه، خورشید و سیارات از منظر زمینی، به دوازده بخش تقسیم شده که برج عقرب هشتمین آنهاست. عبور ماه از این برج معمولاً دو تا سه روز طول میکشد و در منابع سنتی، این ایام به عنوان روزهایی با انرژی منفی یا نامبارک شناخته میشوند.
بر اساس محاسبات نجومی برج عقرب، قمر در عقرب در آذر ۱۴۰۴ از ساعت ۶:۱۴ روز ۲۴ آذر آغاز شده و تا ساعت ۲۰:۳۶ روز ۲۶ آذر ادامه دارد. این بازه در تقویم رسمی سنتی سه روزه محسوب میشود. اما اگر مبنا صورت فلکی عقرب باشد، این پدیده از ساعت ۰۱:۰۱ روز ۲۷ آذر شروع و در ساعت ۰۲:۵۵ روز ۲۹ آذر پایان مییابد که در این روش نیز سه روز قمر در عقرب در نظر گرفته میشود. تفاوت این دو محاسبه ناشی از اختلاف اندک جایگاه برجهای دایرةالبروج با صورتهای فلکی واقعی است، اما در هر دو دیدگاه، این ایام به عنوان زمان نامساعد شناخته میشوند.
در باورهای سنتی، انجام برخی کارها در این بازه توصیه نمیشود، از جمله عقد و ازدواج، مسافرت، اقدام برای بچهدار شدن، شروع کسبوکار یا پروژه بزرگ، تعیین نام، حجامت، نوشتن دعا یا حرز. چنین توصیههایی ریشه در آموزههای ستارهبینی سنتی و نقلهایی از منابع مذهبی دارد. از منظر روایات اسلامی، مطالعه دیدگاه ائمه اطهار(ع) درباره قمر در عقرب نیز مهم دانسته شده است.
با این حال، برخی منابع سنتی، این دوره را مناسب برای فعالیتهای آرام و درونگرایانه همچون مراقبه، دعا، تفکر عمیق و کارهایی میدانند که به تمرکز ذهنی نیاز دارند. همچنین برای رفع نحوست احتمالی این ایام، راهکارهایی معنوی مانند پرداخت صدقه، تلاوت قرآن، قرائت آیتالکرسی و خواندن سه مرتبه دعای «حوقله سبعه» در ابتدای روز قمر در عقرب توصیه شده است. این موارد، علاوه بر جنبه اعتقادی، آثار روانی مثبتی در کاهش اضطراب و افزایش آرامش دارند.
در نهایت، قمر در عقرب اگرچه پدیدهای نجومی با پیشینه علمی در رصد حرکات اجرام آسمانی است، اما در فرهنگ عمومی ایران بیشتر با بار معنایی سنتی شناخته میشود. آگاهی از تاریخ دقیق وقوع آن، به علاقهمندان فرهنگ سنتی و کسانی که این توصیهها را رعایت میکنند کمک میکند تا برنامههای خود را بر اساس باورهایشان تنظیم کنند.
