شبکه خبری سیانان در گزارشی تازه از افزایش روند بازگرداندن تعدادی از اتباع ایرانی به کشورشان توسط دولت دونالد ترامپ خبر داده است؛ اقدامی که در حالی انجام میشود که شورای ملی ایرانیان آمریکا (NIAC)، یکی از مهمترین سازمانهای غیرانتفاعی فعال در حوزه حقوق مهاجران ایرانی در ایالات متحده، رسماً از دولت آمریکا درخواست کرده این پروازها را متوقف کند. طبق این گزارش، بخشی از این بازگرداندنها در چارچوب سیاستهای مهاجرتی جدید دولت ترامپ صورت میگیرد که طی ماههای اخیر سختگیریها نسبت به برخی ملیتها ـ بهویژه ایرانیها ـ افزایش یافته است. منابع آگاه به سیانان گفتهاند که این تصمیم در ادامه برنامه جامعتری است که کاخ سفید با هدف «تشدید کنترلهای امنیتی و مهاجرتی» دنبال میکند.
این اتفاق در شرایطی رخ میدهد که جامعه ایرانیان خارج از کشور، بهخصوص ساکنان آمریکا، طی هفتههای اخیر با نگرانی اخبار مرتبط با سختگیریهای تازه و اعمال محدودیتهای مهاجرتی را دنبال میکنند. برخی تحلیلگران معتقدند این سیاستها بخشی از رویکرد جدید دولت ترامپ در دوره دوم ریاستجمهوری اوست؛ رویکردی که تمرکز ویژهای بر مدیریت مهاجرت، کنترل مرزها و بازبینی وضعیت اتباع خارجی دارد. به گزارش سیانان، مقامهای آمریکایی این اقدام را نه «اخراج گسترده»، بلکه «اجرای دقیق قوانین مهاجرتی» توصیف کردهاند، با این حال تأثیر آن بر جامعه ایرانیان، قابل توجه بوده است.
شورای ملی ایرانیان آمریکا، که سالهاست نقش فعالی در دفاع از حقوق ایرانیان در آمریکا دارد، در بیانیهای خواستار توقف فوری این پروازها شده و تاکید کرده که بازگرداندن شتابزده افراد، بدون بررسی دقیق شرایط شخصی و حقوقی هر پرونده، میتواند پیامدهای جدی برای خانوادهها، اشتغال، تحصیل و وضعیت اقامتی آنها داشته باشد. این سازمان همچنین هشدار داده که چنین روندی میتواند ترس و بیاعتمادی بیشتری میان ایرانیان مهاجر ایجاد کند؛ بهویژه در شرایطی که پیشتر نیز دولت آمریکا در صدور ویزا برای برخی از اعضای کاروان ورزشی ایران کارشکنی کرده و محدودیتهایی برای ورود تماشاگران ایرانی به کشور ایجاد شده بود.
براساس گزارش سیانان، برخی از این بازگرداندنها از طریق پروازهای چارتر انجام شده و پروندههای مهاجرتی افراد به شکل «فوری» بررسی شده است؛ مسئلهای که نگرانی فعالان حقوق مهاجران را تشدید کرده است. کارشناسان حقوقی معتقدند روندهای سریع و فشرده، معمولاً موجب کاهش دقت در ارزیابی پروندهها و افزایش احتمال تصمیمهای اشتباه میشود. از سوی دیگر، برخی مقامات دولت آمریکا تأکید دارند که این تصمیمها کاملاً «قانونی» است و براساس دستورالعملهای وزارت امنیت داخلی اجرا میشود.
در همین حال، روایتهایی از خانوادههایی که عزیزانشان در آستانه بازگردانده شدن هستند، در شبکههای اجتماعی منتشر شده است؛ روایتهایی که نشان میدهد برخی افراد سالها در آمریکا زندگی کرده، تحصیل کرده یا در حال طی مراحل اداری برای دریافت اقامت بودهاند. کارشناسان اجتماعی میگویند چنین پروندههایی نشان میدهد که سیاست جدید دولت ترامپ میتواند پیامدهای احساسی، اقتصادی و اجتماعی گستردهای داشته باشد.
نکته مهم دیگر این است که گزارش سیانان در زمانی منتشر میشود که روابط تهران–واشنگتن همچنان در یکی از حساسترین دورههای خود قرار دارد و بسیاری معتقدند سیاست سختگیرانه دولت آمریکا در حوزه مهاجرت، بیارتباط با فضای کلی روابط دو کشور نیست. برخی تحلیلگران اضافه میکنند که سختگیری بر اتباع ایرانی میتواند بخشی از رویکرد بازدارنده دولت آمریکا باشد تا فشارهای سیاسی و امنیتی را افزایش دهد. در این میان، برخی سناتورهای جمهوریخواه نیز در هفتههای اخیر طرحهایی در حوزه امنیت ملی مطرح کردهاند که محدودیتهایی برای تعاملات فناوری و مهاجرتی ایجاد میکند.
با وجود همه این انتقادها، دولت آمریکا تاکنون واکنشی رسمی به درخواست شورای ملی ایرانیان آمریکا نداده است. تنها برخی مقامهای مرتبط گفتهاند که «پروندهها به صورت موردی بررسی میشوند» و «هیچ فردی بدون رعایت روند قانونی بازگردانده نمیشود». اما سیانان میگوید منابع مطلع تأیید کردهاند که تعداد بازگردانیها نسبت به ماه گذشته افزایش یافته است.
در مجموع، این خبر نشان میدهد که سیاستهای مهاجرتی جدید ترامپ در قبال ایرانیان وارد مرحله تازهای شده و احتمالاً در هفتههای آینده بحثهای بیشتری پیرامون آن شکل خواهد گرفت؛ بهویژه اگر شورای ملی ایرانیان آمریکا پیگیری حقوقی یا رسانهای گستردهتری انجام دهد. اکنون نگاهها به واشنگتن است تا مشخص شود آیا دولت ترامپ در برابر فشارها و درخواستها عقبنشینی میکند یا بر اجرای کامل سیاستهای جدید خود اصرار خواهد داشت.
