در روزهایی که انتقادهای گستردهای درباره تصمیم دولت برای افزایش قیمت بنزین مطرح شده، مسعود پزشکیان در یک توضیح مفصل، روایتی شفاف از واقعیتهای اقتصادی و دلایل پشت پرده این تصمیم ارائه کرد؛ روایتی که نشان میدهد دولت خودش را در شرایطی میبیند که ادامه سیاستهای گذشته نه عملی است و نه عادلانه. پزشکیان در این اظهارات تأکید میکند که بحران بنزین بیش از آنکه یک موضوع سیاسی یا انتخاباتی باشد، مسئلهای کاملاً اقتصادی و مرتبط با کمبود شدید ارز در کشور است.
او در توضیح وضعیت موجود گفت که ایران سالانه حدود ۴ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه میکند؛ بنزینی که با نرخ بسیار بالاتر خریداری میشود، اما با قیمت ارزان و یارانهای در اختیار مصرفکنندگان قرار میگیرد. از نگاه او، مسئله اصلی «بیعدالتی» در توزیع این یارانه است؛ چراکه بخش بزرگی از مردم سهمی از این یارانه نمیبرند، اما گروهی که مصرف سوخت بیشتری دارند، عملاً دریافتکننده اصلی آن هستند.
پزشکیان با اشاره به این نابرابری میپرسد: «شما بگویید من چکار کنم؟ بنزین را با دلار ۶۰ هزار تومانی بخرم و بعد با نرخ بسیار ارزان بفروشم و در نتیجه ارزی نداشته باشم تا کالاهای اساسی مردم را تأمین کنم؟» او تاکید کرد که تصمیم دولت نه برای دشوار کردن معیشت مردم، بلکه برای جلوگیری از بحران بزرگتری اتخاذ شده است؛ بحران کمبود ارز برای دارو، کالاهای ضروری و مدیریت بودجه عمومی.
او در بخشی دیگر از صحبتهایش به مشکلات ساختاری حوزه انرژی اشاره کرد؛ اینکه مصرف بالا، قاچاق سوخت، خودروسازی کمبازده و یارانههای سنگین، مجموعهای از فشارها را به اقتصاد وارد کرده که دیگر امکان ادامه آن وجود ندارد. به همین دلیل دولت، فعلاً تصمیم گرفته قیمت بنزین داخلی را ۵ هزار تومان افزایش دهد و نرخ بنزین مناطق آزاد را نیز اصلاح کند. پزشکیان این اقدام را «کمترین و ملایمترین» اصلاح ممكن دانست.
پزشکیان همچنین گفت که هدف دولت این نیست که سوخت گران شود، بلکه معیار اصلی «برقراری عدالت» است؛ یعنی هر فرد ایرانی سهمی برابر از یارانه ملی داشته باشد، نه اینکه کسانی که خودروهای لوکس یا مصرف بالا دارند، یارانه بیشتری دریافت کنند. او توضیح داد که در مناطق آزاد نیز کارتهای سوخت جدید با نرخ اصلاحشده ارائه خواهد شد تا مدل مصرف کنترل شود.
از صحبتهای او چنین برمیآید که دولت میان دو مسیر قرار گرفته بود:
- ادامه یارانه سنگین بنزین و از دست دادن ارز لازم برای کالاهای اساسی
- اصلاح محدود قیمت بنزین و حفظ امکان تأمین ضروریات مردم
به گفته پزشکیان، مسیر دوم انتخاب شد؛ چون دولت نمیتوانست خطر نرسیدن کالاهای اساسی به مردم را بپذیرد. او تأکید کرد که «ما اختیار زیادی نداریم؛ ارز محدود است و انتخابها هم سخت».
در مجموع، این توضیحات نشان میدهد دولت تلاش دارد هزینههای یارانهای را به شکلی عادلانهتر توزیع کند و از بحران ارزی جلوگیری کند. با این حال، چالش بزرگ پیشرو، اقناع افکار عمومی و مدیریت تبعات اجتماعی چنین تصمیمهایی است. اکنون فشار افکار عمومی و مطالبه شفافیت بیشتر، دولت را در موقعیتی قرار داده که باید استدلال اقتصادی خود را بهتر توضیح دهد و راهکارهای جایگزین را با جزئیات بیشتری مطرح کند.
این سخنان، نشانهای از تلاش دولت برای انتقال پیام اصلی است: «اصلاح بنزین نه انتخاب دلخواه، بلکه اجبار اقتصادی بوده است.»
