نامه مشترک نمایندگان دائم ایران، روسیه و چین در سازمان ملل متحد، مرحلهای جدید در مناقشه حقوقی و سیاسی پیرامون قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و سازوکار موسوم به «اسنپبک» رقم زده است. در این نامه رسمی که خطاب به رئیس شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل ارسال شده، سه کشور تأکید میکنند که مطابق بند عملیاتی ۸ قطعنامه ۲۲۳۱، تمامی مفاد این قطعنامه از تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ خاتمه یافته است؛ موضوعی که از نظر تهران، مسکو و پکن نه فقط پایان مدت این قطعنامه، بلکه خروج رسمی پرونده هستهای ایران از دستور کار شورای امنیت محسوب میشود.
در متن نامه، امیر سعید ایروانی، واسیلی نبنزیا و فو کونگ با یادآوری مواضع قبلی سه کشور درباره «اسنپبک»، استدلال میکنند که خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، همراه با اعمال «تحریمهای یکجانبه و نامشروع» علیه ایران و حمایت عملی اروپا از این اقدامات، اساس حقوقی فعالسازی اسنپبک را از بین برده است. به گفته ایشان، یکی از اصول بنیادی حقوق بینالملل که دیوان بینالمللی دادگستری نیز بر آن صحه گذاشته این است که «طرف ناقض تعهد نمیتواند به حقوق ناشی از همان تعهد استناد کند».
سه کشور در ادامه مینویسند که ادعای تروئیکای اروپایی مبنی بر اینکه روند حلوفصل اختلافات طبق بند ۳۶ طی شده، نادرست و فاقد وجاهت حقوقی است. به تصریح این نامه، «کمیسیون مشترک برجام» هرگز برای بررسی مکاتبه ۱۴ ژانویه ۲۰۲۰ تشکیل نشد و روندهای شکلی لازم برای ارجاع به سطح وزرا یا هیئت مشورتی نیز طی نشده؛ بنابراین اروپا اساساً حق ندارد استناد خود به بند ۱۱ قطعنامه را «ابلاغ آغاز فرآیند اسنپبک» تلقی کند.
در بخش دیگری از این نامه، ایران، روسیه و چین تصریح میکنند که برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ یک متن واحد و غیرقابل تفکیک هستند؛ ازاینرو بند ۱۱ قطعنامه نیز باید با در نظر گرفتن الزامات بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام تفسیر شود. به باور این کشورها، تروئیکای اروپایی نهتنها در انجام تعهدات خود کوتاهی کرده، بلکه در آستانه روز گذار در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳، تدابیر محدودکننده جدیدی علیه ایران وضع کرده است که خود ناقض روح و متن برجام است.
نمایندگان سه کشور تأکید دارند که خاتمه چارچوب زمانی قطعنامه ۲۲۳۱، پایان رسمی بررسی موضوع ایران در شورای امنیت را به همراه دارد و این موضوع «به تقویت اعتبار شورا و دیپلماسی چندجانبه کمک میکند». آنان در عین حال از تمامی طرفها میخواهند که از تحریمهای یکجانبه، تهدید به زور و اقدامات تشدیدکننده پرهیز کنند و به گفتوگوی دیپلماتیک با احترام متقابل پایبند بمانند.
همزمان با انتشار این نامه، اسلوونی بهعنوان رئیس دورهای شورای امنیت اعلام کرده که گزارش دبیرکل سازمان ملل درباره وضعیت اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ در ۱۳ دسامبر برابر با ۲۲ آذر ۱۴۰۴ ارائه خواهد شد؛ گزارشی که ممکن است آخرین سند رسمی مرتبط با این قطعنامه در ساختار شورای امنیت تلقی شود. اکنون شکاف حقوقی و تفسیری میان سه کشور اروپایی و آمریکا از یکسو، و ایران، روسیه و چین از سوی دیگر، آینده مناقشه هستهای ایران در عرصه بینالمللی را وارد مرحله تازهای کرده است.
