در حالیکه بحثها پیرامون طرح ۲۰ مادهای دونالد ترامپ برای پایان دادن به منازعه میان رژیم صهیونیستی و فلسطینیها بالا گرفته است، روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» در گزارشی نوشت: تونی بلر، نخستوزیر پیشین بریتانیا، تنها چهرهای است که به عنوان عضو بالقوه شورای صلح ترامپ معرفی شده است.
ترامپ در اواخر سپتامبر، سندی با ۲۰ محور را تحت عنوان «نقشه راه صلح نهایی خاورمیانه» ارائه داد که خود او ریاست شخصی آن شورا را برعهده خواهد داشت. این طرح که به گفته منابع آمریکایی هدفش «پایان دادن به درگیریهای تاریخی در سرزمینهای اشغالی» است، متشکل از اعضایی از کشورهای غربی و عربی خواهد بود که نظارت اجرایی آن را شخص رئیسجمهور آمریکا عهدهدار میشود.
💬 تمجید متقابل ترامپ و بلر
در جریان معرفی اولیه طرح، ترامپ از بلر بهعنوان «مردی بسیار خوب» یاد کرد. در مقابل، بلر نیز این طرح را «جسورانه و هوشمندانه» خواند و ابراز تمایل کرد که در فرآیند اجرای آن نقشی ایفا کند. منابع فایننشالتایمز میگویند روابط نزدیک بلر با جِرد کوشنر (داماد ترامپ و فرستاده ویژه او در خاورمیانه طی دوره اول ریاستجمهوری) در تسهیل چنین همکاری احتمالی تأثیرگذار بوده است.
🌍 مخالفت عربی و اسلامی با حضور بلر
با این حال برخی کشورهای عربی و اسلامی بهشدت با حضور تونی بلر در این سازوکار مخالفت کردهاند. به نوشته فایننشالتایمز، علت اصلی این مخالفتها آسیب جدی به اعتبار بلر در خاورمیانه است؛ زیرا او یکی از مدافعان اصلی حمله آمریکا و متحدانش به عراق در سال ۲۰۰۳ بود. در نگاه بسیاری از دولتها و افکار عمومی منطقه، نقش مستقیم او در آن جنگ سبب شد اعتماد به نیات سیاسیاش برای مدیریت پرونده فلسطین تضعیف شود.
افزون بر این، مخالفان نگرانند چارچوب پیشنهادی شورا، نقش فلسطینیها را حاشیهای و غیرتعیینکننده کند؛ مخصوصاً اگر طرح ترامپ بیشتر مبتنی بر ملاحظات امنیتی اسرائیل و مصالح اقتصادی غرب تنظیم شده باشد.
دیدار محرمانه با نتانیاهو
در همین چارچوب، رسانههای اسرائیلی نیز خبر مهمی را منتشر کردند. شبکه «کان ۱۱» اسرائیل گزارش داد که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، حدود یک هفته پیش بهصورت محرمانه با تونی بلر دیدار کرده است. دفتر نخستوزیری اسرائیل این دیدار را اعلام نکرد و هیچ توضیحی رسمی در این باره نداد. در سوی مقابل، دفتر بلر نیز از ارائه هرگونه اظهارنظر علنی خودداری کرده و تنها منابع نزدیک به او تأیید کردهاند که چنین دیداری انجام شده است.
کارشناسان سیاسی معتقدند این دیدار پنهانی میتواند بخشی از رایزنیهای غیررسمی برای طراحی سازوکار اجرای طرح ترامپ باشد، یا حتی راهی برای ارزیابی واکنش تلآویو به حضور بلر در شورای صلح تلقی شود.
ساختار شورای صلح و عضویت احتمالی بلر
به گفته یکی از نزدیکان تونی بلر، قرار نیست او بهصورت رسمی عضو شورای صلح باشد؛ زیرا ترکیب اصلی شورا متشکل از روسای فعلی کشورها خواهد بود.
اما در زیرمجموعه این شورا، کمیته اجرایی کوچکتری قرار دارد که وظیفه پیگیری و هماهنگی میان اعضا را بر عهده دارد و انتظار میرود بلر در آن نقش گیرد.
این کمیته بنا به اطلاعات منتشرشده شامل افرادی چون جِرد کوشنر، استیو ویتکاف (مشاور نزدیک ترامپ) و چند مقام ارشد از کشورهای عربی و غربی خواهد بود. وظیفه آن، تسهیل تماسها و هماهنگی اقدامات عملی جهت پیادهسازی بندهای طرح است.
تحلیل سیاسی
ناظران بینالمللی معتقدند حضور بلر در چنین ساختاری دو وجه دارد:
از یک سو، او تجربه دیپلماسی منطقهای گستردهای دارد (از مأموریتش در “چهارجانبه صلح خاورمیانه” تا روابط شخصی با رهبران عربی و اسرائیلی)، اما از سوی دیگر، کارنامه پرحاشیهاش در عراق و نزدیکی به واشنگتن میتواند اعتماد بازیگران عربی و فلسطینی را تضعیف کند.
طرح ترامپ، اگرچه در ظاهر بر بازسازی نهادهای خودگردان و سرمایهگذاری اقتصادی در کرانه باختری و غزه تمرکز دارد، اما بیم آن میرود که جایگزینی برای گفتوگوهای سنتی فلسطین–اسرائیل شود و راهحل سیاسی را به نفع محور واشنگتن–تلآویو منحرف کند.
بههمین دلیل، تحلیلگران اروپایی هشدار دادهاند که حتی با حضور چهرههایی مانند بلر، بدون مشارکت واقعی فلسطینیها و پایبندی به قطعنامههای بینالمللی، هیچ طرحی قادر به برقراری صلح پایدار در منطقه نخواهد بود.
