بر اساس مطالعهای جدید، نزدیکترین تمدن هوشمند فرازمینی در همسایگی زمین یا منظومه شمسی قرار ندارد، بلکه در سوی دیگر کهکشان راه شیری و حدود ۳۳ هزار سال نوری دورتر از ما قرار دارد.
به گزارش تکناک، این پژوهش سناریویی ترسیم میکند که اگر تمدنهای فرازمینی وجود داشته باشند، بسیار کمیاب، دوردست و دستکم ۲۸۰ هزار سال قدیمیتر و پیشرفتهتر از بشریت هستند.نویسندگان مطالعه تأکید کردهاند که احتمال همزمان بودن یک گونه فناورانه دیگر با بشریت بسیار اندک است. دلیل این موضوع به دشواری یافتن سیارهای با شرایط مناسب برای حیات بازمیگردد؛ سیارهای که جو، ترکیب شیمیایی و فعالیت زمینشناختی آن در تعادل کامل باشد. به همین علت جستوجوی هوش فرازمینی (SETI) تاکنون با چالشهای فراوانی روبهرو بوده است.
مانوئل شرف، پژوهشگر مؤسسه تحقیقات فضایی آکادمی علوم اتریش و یکی از نویسندگان این مطالعه گفت: «هوشهای فرازمینی —ETIs— در کهکشان ما به احتمال زیاد بسیار کمیاب هستند.»
پژوهشگران این تحقیق برای آغاز کار، پرسشی اساسی مطرح کردند: چه چیزی یک سیاره را واقعاً قادر میسازد تا با پشتیبانی از یک حیات، بتواند به تمدن فناورانه تکامل یابد؟ آنها چند عامل کلیدی را مشخص کردند. نخست، جو سیاره بود. زمین دارای ترکیبی از ۷۸ درصد نیتروژن، ۲۱ درصد اکسیژن و تنها ۰٫۰۴۲ درصد دیاکسیدکربن است. این تعادل برای پایداری حیات ضروری محسوب میشود. اگر میزان دیاکسیدکربن کمتر باشد، فتوسنتز از کار میافتد و زیستکره فرو میپاشد. اگر بیش از اندازه باشد، سیاره وارد اثر گلخانهای شدید یا حتی سمی میشود.
وجود صفحات تکتونیک و چرخه کربن–سیلیکات به تنظیم این تعادل کمک میکند. اما در نهایت، بخشی از دیاکسیدکربن در سنگها محبوس میشود و این فرایند میتواند باعث توقف فتوسنتز شود. شرف در این باره توضیح داد: «برای زمین پیشبینی میشود که امکان فتوسنتز در حدود ۲۰۰ میلیون تا یک میلیارد سال دیگر وجود نخواهد داشت.»
پژوهشگران با مدلسازی جوهای مختلف دریافتند که سیارهای با ۱۰ درصد دیاکسیدکربن میتواند زیستکره را تا ۴.۲ میلیارد سال پایدار نگه دارد، در حالی که سیارهای با یک درصد دیاکسیدکربن حدود ۳.۱ میلیارد سال دوام میآورد. همچنین آنها تأکید کردند که سطح اکسیژن باید دستکم ۱۸ درصد باشد تا حیات پیچیده و حتی امکان استفاده از آتش فراهم شود، چرا که بدون آتش، فلزکاری و در نتیجه شکلگیری تمدن فناورانه ممکن نخواهد بود.
مسئله زمان نیز اهمیت زیادی دارد. روی زمین ۴.۵ میلیارد سال طول کشید تا گونهای هوشمند با توانایی ساخت فناوری پدیدار شود. پژوهشگران با استفاده از این بازه، محاسبه کردند که تمدنهای احتمالی در دیگر سیارات چقدر فرصت دارند تا ظهور کنند و دوام بیاورند. نتایج نشان داد که روی سیارهای با ۱۰ درصد دیاکسیدکربن، تمدن فناورانه باید دستکم ۲۸۰ هزار سال عمر کند تا بشریت حتی یک همسایه کیهانی همزمان داشته باشد. برای آنکه ۱۰ تمدن همزمان وجود داشته باشند، طول عمر متوسط آنها باید بیش از ۱۰ میلیون سال باشد؛ مدتزمانی بسیار طولانیتر از چند هزار سالی که انسانها به فناوری دست یافتهاند.
این محاسبات باعث نتیجهای مهم شد: اگر روزی تمدنی هوشمند شناسایی شود، قطعاً بسیار قدیمیتر و پیشرفتهتر از تمدن انسانی خواهد بود. پژوهشگران تخمین زدهاند که نزدیکترین تمدن فرازمینی احتمالی حدود ۳۳ هزار سال نوری دورتر و در آن سوی کهکشان راه شیری قرار دارد.
این مطالعه تصویری چالشبرانگیز برای پروژههای جستوجوی هوش فرازمینی ترسیم میکند. یافتهها نشان میدهند که احتمال پیدایش، توسعه و بقای حیات هوشمند تا حدی که همزمان با ما وجود داشته باشد، بسیار اندک است و همین موضوع شناسایی آنها را دشوارتر میکند. با وجود این، نویسندگان تحقیق بر ادامه جستوجو تأکید دارند. شرف در این باره گفت: «اگرچه ETIs ممکن است کمیاب باشند، اما تنها راه برای اطمینان یافتن جستوجو است. اگر این تلاشها بینتیجه بماند، نظریه ما تقویت خواهد شد و اگر کشف شود، آنگاه با یکی از بزرگترین دستاوردهای علمی تاریخ روبهرو خواهیم بود.»
همچنین این تحقیق یادآور اهمیت زیستکره زمین است که بسیار شکننده و وابسته به تعادل ظریف گازهای جوی میباشد. اختلال در این تعادل میتواند پیامدهای جدی برای آینده سیاره داشته باشد. نتایج این مطالعه به تازگی در نشست مشترک Europlanet Science Congress و Division for Planetary Sciences در سال ۲۰۲۵ ارائه شده است.
منبع:تک ناک
