با نزدیک شدن به ماههای پایانی سال ۱۴۰۴، دوباره تب و تاب تعیین رقم عیدی سال آینده بالا گرفته است؛ موضوعی که همیشه یکی از حساسترین و بحثبرانگیزترین تصمیمات دولت و کارفرمایان محسوب میشود. هر سال میلیونها کارگر، کارمند و بازنشسته چشمانتظار اعلام رسمی رقم عیدی هستند تا بتوانند برنامهریزی دقیقی برای هزینههای شب عید و آغاز سال جدید داشته باشند. امسال نیز با توجه به افزایش تورم، رشد هزینههای زندگی و تغییرات حقوقی، تعیین رقم عیدی ۱۴۰۵ بیش از همیشه زیر ذرهبین افکار عمومی قرار گرفته است.
در بخش کارگری، طبق فرمول قانونی، عیدی بر اساس «۶۰ تا ۹۰ روز مزد» تعیین میشود و همین سازوکار، رقم پرداختی به کارگران را معمولاً بالاتر از کارمندان قرار میدهد. بررسیها نشان میدهد که در سال ۱۴۰۴ عیدی کارگران بین ۲۰ تا ۳۱ میلیون تومان تعیین شده و نسبت به سال قبل بهطور محسوسی افزایش یافته است. سال گذشته کف عیدی کارگران ۱۴ میلیون و ۳۲۳ هزار تومان و سقف آن ۲۱ میلیون و ۴۸۵ هزار تومان بود، بنابراین امسال افزایش ۷ تا ۱۰ میلیون تومانی باعث شده کارگران در موقعیت متفاوتی نسبت به سال ۱۴۰۳ قرار بگیرند. این پرداختها از اوایل بهمن آغاز میشود و معمولاً تا نیمه اسفند ادامه دارد.
اما در سوی دیگر ماجرا، کارمندان دولت چشمانتظار تصمیم هیئت وزیران هستند. سال گذشته، عیدی کارمندان تنها ۳ میلیون تومان بود؛ رقمی که شامل ۸۴۰ هزار تومان حق عائلهمندی و ۳۶۰ هزار تومان برای هر فرزند میشد. همین اختلاف چشمگیر با میزان عیدی کارگران موجب ایجاد موج جدید مطالبهگری شده است. بیش از ۱۰۵ هزار کارمند در کارزاری اینترنتی خواستهاند عیدی آنها نیز بر اساس فرمول مشابه کارگران، یعنی ۶۰ تا ۹۰ روز حقوق تعیین شود. آنها معتقدند که رقم ثابت سهمیلیونی با هزینههای واقعی زندگی همخوانی ندارد و باید بهروز شود. تصمیم نهایی در جلسه آینده هیئت وزیران مشخص خواهد شد و پرداختها طبق روال همیشگی تا نیمه اسفند انجام میشود.
بازنشستگان نیز در موقعیت مشابهی قرار دارند. گروه بزرگی از بازنشستگان تأمین اجتماعی با راهاندازی یک کارزار خواستار تعیین عیدی بر اساس فرمول کارگری شدهاند. بهگفته آنان، پرداخت عیدی ثابت «با اصول عدالت بیمهای» همخوانی ندارد و باید مانند دوران اشتغال، عیدی آنها نیز نسبت مستقیمی با حقوقشان داشته باشد. بازنشستگان تأکید کردهاند که سالها چرخ تولید کشور را به حرکت درآوردهاند و اکنون انتظار دارند در پرداختهای پایان سال، همان عدالت نسبی برقرار شود. این گروه خواستار آن شده که دولت و سازمان تأمین اجتماعی اصلاحات لازم را هنگام تدوین بودجه سالانه اعمال کنند.
طبق قانون کار، عیدی کارگران برابر است با ۶۰ روز مزد ثابت روزانه، مشروط بر اینکه از سقف ۹۰ روز حداقل مزد فراتر نرود. این مبلغ تا سقف تعیینشده از کسر حق بیمه معاف است. برای مثال، اگر مزد ثابت روزانه در سال ۱۴۰۴ برابر با ۳,۴۶۳,۶۵۶ ریال باشد، مبلغ عیدی ۲۰۷,۸۱۹,۳۶۰ ریال (معادل ۲۰ میلیون تومان) خواهد بود و سقف ۹۰ روزه ۳۱۱ میلیون ریالی نیز مشمول بیمه نیست.
با توجه به روند افزایشی حقوق و تورم، تحلیلگران اقتصادی معتقدند عیدی ۱۴۰۵ کارگران و احتمالاً کارمندان رشد قابل توجهی خواهد داشت. اما رقم دقیق این افزایش، به جلسات پیشرو و تصمیم هیئت وزیران بستگی دارد؛ جایی که باید میان عدالت مزدی، فشار بودجهای دولت و توان پرداخت کارفرمایان تعادل ایجاد شود.
