در تحولی مهم در بازار انرژی کشور، بنزین سوپر با قیمتی بیسابقه بر تابلوی بورس انرژی ایران عرضه شد. بر اساس آگهی منتشرشده، قیمت پایه هر لیتر بنزین سوپر معادل ۶۵ هزار و ۸۰۰ تومان تعیین شده است. این قیمت که فاصله نجومی با نرخهای یارانهای سوخت دارد، برای نخستین محموله عرضه شده در تابلوی رینگ داخلی بورس در نظر گرفته شده و نشاندهنده ابعاد جدیدی در قیمتگذاری فرآوردههای نفتی غیر یارانهای در کشور است.
عرضه اولیه شامل ۳۰۰ هزار لیتر بنزین سوپر است و دامنه نوسان نرخ آن تنها پنج تومان تعیین شده است. این اقدام پس از آن صورت میگیرد که امروز، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران خبر داد که مجوز واردات بنزین سوپر برای ۱۸ شرکت خصوصی صادر شده است. عرضه این محموله در بورس، نخستین گام عملی این شرکتها برای ورود به بازار داخلی بهشمار میرود.
هدف از صدور مجوز واردات و عرضه بنزین سوپر در بورس انرژی، تنظیم بازار سوخت با اکتان بالا و پاسخگویی به تقاضای بخش خاصی از جامعه و صنایع است که بهدنبال سوخت باکیفیتتر هستند. قیمت ۶۵,۸۰۰ تومانی، در حقیقت نرخ بازار آزاد جهانی به اضافه هزینههای حملونقل و تعرفه گمرکی است و با نرخ بنزین سهمیهای (۱۵۰۰ تومان) یا بنزین آزاد معمولی (۳۰۰۰ تومان) قابل مقایسه نیست.
ورود بخش خصوصی به بازار واردات و عرضه فرآوردههای نفتی از طریق بورس انرژی، شفافیت در معاملات را افزایش داده و امکان رانتجویی در قیمتگذاری را کاهش میدهد. با این حال، بالا بودن قیمت پایه بنزین سوپر میتواند پیامدهای متفاوتی داشته باشد؛ از یک سو تأمین پایدارتر بنزین سوپر تضمین میشود و از سوی دیگر، اختلاف فاحش قیمتی میان نرخ یارانهای و نرخ بازار آزاد، بحثهای جدیتری را در مورد نظام چندنرخی سوخت در ایران به وجود خواهد آورد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند، این مدل عرضه نشان میدهد که دولت قصد دارد بهتدریج قیمتهای واقعی انرژی را در بخشهای غیرحساس به بازار تحمیل کند. عرضه ۳۰۰ هزار لیتری بهعنوان محموله اولیه، آزمونی جدی برای سنجش تقاضای واقعی بازار داخلی برای سوخت با این قیمت محسوب میشود و میتواند الگوی آینده قیمتگذاری سایر فرآوردههای ویژه نفتی باشد.
