یکی از رایجترین باورهای عمومی که سالها در میان بخشی از جامعه دهانبهدهان میچرخید، این بود که «مصرف دنبه گوسفندی باعث کاهش چربی شکم میشود». باوری که بسیاری آن را نسخهای معجزهگر برای آب کردن چربیهای انباشته میدانستند و حتی بعضیها بهعنوان بخشی از رژیم سنتی آن را مصرف میکردند. اما امروز وزارت بهداشت با استناد به دادههای علمی و مطالعات معتبر، این باور را بهطور رسمی رد کرده و اعلام کرده است که نهتنها دنبه هیچ نقشی در لاغری بخش میانی بدن ندارد، بلکه بهطور مستقیم موجب افزایش توده چربی – خصوصاً در ناحیه شکم – میشود. این اعلام رسمی نقطه پایانی است بر یک تصور سالها تکرار شده، و البته هشداری جدی درباره خطرات مصرف بیرویه چربیهای حیوانی.
وزارت بهداشت در توضیحات خود تأکید کرده که ساختار دنبه گوسفندی شامل ۴۶.۷ درصد چربی اشباع است؛ نوعی چربی که اگر بیش از حد وارد بدن شود، بهسرعت در بافتهای چربی ذخیره شده و در اولویت اول، شکم، پهلوها و ارگانهای داخلی را هدف قرار میدهد. برخلاف آنچه بعضی افراد به اشتباه تصور میکردند، چربی اشباع قدرت چربیسوزی ندارد؛ بلکه بهصورت ذخیرهای عمل میکند و اضافهوزن را سرعت میبخشد. در واقع بدن انسان برای چربیسوزی به موادی نیاز دارد که متابولیسم را بالا ببرند؛ چیزی که در ترکیب دنبه وجود ندارد.
نکته جالب و در عین حال نگرانکننده این است که بخش زیادی از محبوبیت دنبه بهعنوان «چربیسوز» از طریق توصیههای شفاهی، نسخههای محلی و باورهای قدیمی منتقل شده است. بسیاری از مردم به این دلیل به دنبه اعتماد میکردند که «سنتی» است و فکر میکردند چون در گذشته افراد سالمتر بودند، پس خوراکیهای قدیمی باید خاصیت درمانی داشته باشند. اما آنچه امروز علم تغذیه نشان میدهد این است که کیفیت سبک زندگی در گذشته بسیار متفاوت بوده: فعالیت روزانه بیشتر، مصرف کالری کمتر، و نبود فستفودها و غذاهای صنعتی، سوختوساز بدن را در سطح بالاتری نگه میداشت. بنابراین مقایسه مصرف چربی حیوانی در گذشته و امروز، قیاسی نادرست است.
در ادامه گزارش وزارت بهداشت اشاره شده است که مصرف مداوم دنبه میتواند سطح کلسترول بد (LDL) را افزایش داده و همزمان خطر تجمع چربی احشایی – چربی خطرناک اطراف اندامهای داخلی – را تشدید کند. این نوع چربی نهتنها ظاهری، بلکه کاملاً تهدیدکننده سلامتی است و یکی از عوامل اصلی بیماریهای قلبی–عروقی، دیابت نوع ۲ و اختلالات کبدی به شمار میرود. به عبارت سادهتر، مصرف زیاد دنبه بدن را به سمت «چاقی پنهان» سوق میدهد؛ چاقیای که شاید روی ترازو چندان مشخص نباشد، اما در عمق شکم شکل میگیرد و خطرات بلندمدت دارد.
طبق همین گزارش، گروهی از متخصصان تغذیه تأکید کردهاند که مردم بهجای استفاده از منابع چربی اشباع، باید به سراغ چربیهای مفید بروند؛ چربیهایی که در آجیلهای خام، آووکادو، روغن زیتون، ماهیهای چرب و دانههای گیاهی وجود دارند. این چربیها نهتنها به بهبود عملکرد قلب کمک میکنند، بلکه سوختوساز را حفظ کرده و بدن را به سمت ذخیره چربی کمتر هدایت میکنند.
این توضیحات جدید یک پیام روشن دارد: دنبه داروی چربیسوز نیست؛ بلکه یکی از عوامل اصلی اضافه شدن چربی شکمی است. باورهای قدیمی هرچقدر ریشهدار باشند، زمانی که با دادههای علمی جدید نقض میشوند، لازم است بازنگری شوند. وزارت بهداشت از مردم خواسته است که در انتخاب رژیم غذایی، بهجای اتکا به توصیههای غیرعلمی، از نظر کارشناسان تغذیه و پزشکان معتبر استفاده کنند.
