قطع ناگهانی یارانه نقدی آبان ۱۴۰۴ برای بخشی از خانوارها، موجی از اعتراض و ابهام در میان مردم و شبکههای اجتماعی ایجاد کرده است. طبق اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دولت در اجرای بودجه سال ۱۴۰۴ اقدام به حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی کشور کرده و همزمان وعده داده نظارت و بازبینی دهکبندی را ادامه دهد.
در شرایطی که بخش زیادی از مردم خود را مشمول دهکهای هشتم تا دهم نمیدانند، مسئله اصلی به سازوکار دولت برای تشخیص دهکها بازمیگردد. طبق توضیحات رسمی، شناسایی خانوارهای پردرآمد بر اساس اطلاعات بانکی، میزان دارایی، جریانهای مالی، خودرو، و املاک انجام میشود و حذف یارانهها بهصورت سیستمی و خودکار صورت میگیرد. با این حال، اختلاف میان برداشت مردم و دادههای سامانه، باعث بروز ابهام و بیاعتمادی عمومی شده است.
در اطلاعیه رسمی وزارت رفاه آمده است:
«هدف از این اقدام، تمرکز بر حمایت مالی از خانوارهای نیازمند و کاهش فشار بر بودجه عمومی کشور است.»
بر اساس گزارشها، از آبان ۱۴۰۴ یارانه نقدی افراد در دهکهای ۸، ۹ و ۱۰ قطع شده است. خانوارها میتوانند با وارد کردن کد ملی سرپرست در سامانه حمایت (hemayat.mcls.gov.ir) وضعیت دهکبندی خود را مشاهده کنند. دولت همچنین به مردم توصیه کرده در صورت مشاهده خطا یا اشتباه بودن دهک، نسبت به ثبت اعتراض یا بازبینی اطلاعات درآمدی اقدام کنند.
مبلغ یارانه برای دهکهای کمدرآمد (دهکهای ۱ تا ۳) ۴۰۰ هزار تومان و برای دهکهای متوسط (۴ تا ۷) ۳۰۰ هزار تومان تعیین شده است. به گفته مسئولان، اجرای سیاست «هدفمندی یارانهها» با هدف افزایش عدالت اجتماعی و کارایی منابع عمومی دنبال میشود و قرار است یارانه حذفشده از خانوارهای پردرآمد به سمت حمایت از دهکهای پایین هدایت شود.
کارشناسان اقتصادی اما دیدگاه دوگانهای دارند. برخی معتقدند این سیاست، در صورت اجرای دقیق و بیخطا، میتواند موجب افزایش عدالت اقتصادی و بهینهسازی توزیع منابع شود. اما عدهای هشدار دادهاند که خطا در دهکبندی و شفاف نبودن دادههای مالی مردم ممکن است فشار اقتصادی بر طبقات متوسط را افزایش داده و نارضایتی اجتماعی ایجاد کند.
