با افزایش همزمان موارد ابتلا به آنفولانزا، گسترش سرماخوردگیهای فصلی و تشدید آلودگی هوای کلانشهرها، تشخیص تفاوت میان این سه وضعیت برای بسیاری از شهروندان به یک چالش جدی تبدیل شده است. هر سه مورد میتوانند با علائمی مشابه مانند سرفه، عطسه یا گرفتگی بینی بروز کنند؛ اما در واقع ریشه و مکانیسم بروز، شدت علائم، روند آغاز بیماری و نوع درمان در آنها کاملاً متفاوت است. همین شباهتهای ظاهری باعث شده مردم هنگام بروز علائم، ندانند به استراحت خانگی بسنده کنند، به پزشک مراجعه کنند یا اقداماتی مرتبط با کاهش قرارگیری در هوای آلوده انجام دهند. این در حالی است که شناخت درست تفاوتها میتواند هم از تشخیص اشتباه جلوگیری کند و هم از مصرف غیرضروری داروها—بهویژه آنتیبیوتیکها—پیشگیری نماید.
آنفولانزا برخلاف سرماخوردگی، معمولاً با شروع ناگهانی و شدید همراه است. تب بالا، بدندرد، خستگی مفرط و ضعف شدید از علائم شاخص آن محسوب میشود و به همین دلیل بیماران غالباً چند ساعت پس از آغاز نشانهها ناتوان از انجام کارهای روزمره میشوند. این بیماری ویروسی نیازمند استراحت کامل، مصرف مایعات و گاهی داروهای ضدویروس تجویزی است. در مقابل، سرماخوردگی معمولاً بهصورت تدریجی ظاهر میشود و شدت علائم بسیار خفیفتر است. عطسه، آبریزش بینی، گلودرد خفیف و سرفههای ملایم از ویژگیهای اصلی آن هستند. برخلاف آنفولانزا، تب در بزرگسالان نادر است و بیمار معمولاً میتواند فعالیتهای روزمرهاش را با کمی سختی ادامه دهد.
اما گروهی از علائم که در هوای آلوده تشدید میشود، نه ناشی از ویروس است و نه قابلانتقال به دیگران. در شرایط آلودگی شدید، دستگاه تنفسی بهویژه در کودکان، سالمندان، بیماران قلبی–ریوی و افراد حساس، دچار واکنش تحریکپذیری میشود. سرفه خشک تحریکی، تنگی نفس، سوزش گلو، آبریزش چشم، سرفههای پیاپی هنگام قرارگیری در محیط آلوده و کاهش علائم پس از ترک محیط از نشانههای بارز حساسیت به آلودگی هوا است. این نوع علائم معمولاً با گذر زمان و با بهبود کیفیت هوا کاهش مییابد و تب، بدندرد شدید یا ضعف طولانیمدت در آن دیده نمیشود.
یکی از تفاوتهای کلیدی سه وضعیت، حضور یا عدم حضور تب و شدت آن است: آنفولانزا در بیشتر موارد با تب بالای ناگهانی همراه است؛ سرماخوردگی در بزرگسالان به ندرت تب ایجاد میکند؛ و حساسیت به آلودگی هوا اصولاً تب ندارد. همچنین سیر بیماری نیز مهم است: آنفولانزا بهطور ناگهانی شما را از پا میاندازد، سرماخوردگی بهآرامی گسترش مییابد و علائم آلودگی هوا با قرارگیری در هوای ناسالم تشدید و با خروج از محیط کاهش پیدا میکند. به همین دلیل، پزشکان توصیه میکنند که در آلودگی شدید، بیماران تنفسی حتی اگر علائم شبیه سرماخوردگی داشته باشند، ابتدا بررسی کنند که آیا نشانههای آنها با تغییر محیط کموزیاد میشود یا خیر.
افزایش همزمان فصل سرما و آلودگی شدید هوا باعث شده بسیاری از خانوادهها دچار نگرانی شوند؛ اما شناخت علائم دقیق کمک میکند تصمیم درستی درباره مراجعه به پزشک، مصرف دارو یا پرهیز از آلودگی اتخاذ شود. اینفوگرافیک منتشرشده نیز با مقایسه موردبهمورد، این تفاوتها را بهطور روشن بیان میکند تا مردم بتوانند با آگاهی بیشتر از سلامت خود مراقبت کنند. با توجه به روند افزایشی آلودگی و گردش ویروسها، کارشناسان توصیه میکنند افراد در روزهای آلوده از ماسک فیلتردار استفاده کنند، کودکان و افراد آسیبپذیر از فعالیت بیرون از منزل پرهیز کنند و در صورت بروز علائم شدید یا تداومدار، به پزشک مراجعه شود.
