گزارش تازهای از وضعیت مصرف سوخت در کشور نشان میدهد که اختلاف چشمگیری میان استانها در میزان مصرف بنزین وجود دارد؛ اختلافی که هم الگوی تردد و جمعیت را بازتاب میدهد و هم نشان میدهد بار اصلی مصرف سوخت دقیقاً روی دوش کدام استانهاست. دادههای منتشرشده در این نمودار نشان میدهد تهران با سهم ۱۵ درصدی، بزرگترین مصرفکننده بنزین در کشور است؛ رقمی که هم با حجم جمعیت و هم تراکم خودروها ارتباط مستقیم دارد. پس از تهران، استانهای خراسان رضوی (۷٪)، فارس (۷٪)، اصفهان (۶٪) و کرمان (۵٪) در رتبههای بعدی قرار گرفتهاند. در مجموع بیش از ۶۰ درصد مصرف بنزین کشور مربوط به سایر استانهاست.
اهمیت این آمار در شرایطی دوچندان میشود که دولت در هفتههای اخیر بر اصلاح نظام سوخت، شناسایی مصرفکنندگان پرمصرف و کنترل قاچاق سوخت تأکید کرده است. بررسی سهم مصرف هر استان میتواند نشان دهد نقطه فشار کجاست و کدام مناطق نیازمند بازنگری در شیوه مدیریت حملونقل، توسعه ناوگان عمومی یا اصلاح قیمتگذاری هستند.
تهران با سهم ۱۵ درصدی، نهتنها پرمصرفترین استان است، بلکه بیشترین ترافیک روزانه، بیشترین حجم سفرهای درونشهری و بیشترین وابستگی به خودروی شخصی را دارد. در مقابل، استانهایی مانند کرمان با ۵ درصد و اصفهان با ۶ درصد، الگوی متفاوتی دارند که بخشی از آن به گستره جغرافیایی، صنایع، میزان حملونقل بینشهری و تعداد خودروهای فعال بستگی دارد.
افزایش مصرف سوخت، فقط یک عدد اقتصادی نیست؛ پیامدهای زیستمحیطی و سلامتمحور هم دارد. شهرهایی مانند تهران، مشهد و اصفهان که سهم بیشتری از مصرف بنزین دارند، همزمان از آلایندهترین کلانشهرهای کشور نیز محسوب میشوند. همین پیوند مستقیم میان مصرف سوخت و آلودگی هوا باعث شده سیاستهای کاهش تردد، نوسازی ناوگان حملونقل عمومی و کنترل مصرف سوخت دوباره در کانون توجه قرار بگیرد.
این گزارش یک پیام ساده دارد:
مصرف سوخت در ایران بهشدت نامتوازن است و تصمیمهای آینده درباره سهمیهبندی یا قیمتگذاری، ناگزیر باید بر پایه این الگوهای واقعی اتخاذ شود.
