بازار خودرو در شانزدهم آذر ۱۴۰۴ یکی از پرنوسانترین روزهای پاییز را پشت سر گذاشت؛ روزی که هم در بخش خودروهای خارجی و هم در سبد محصولات داخلی، برچسبهای قیمتی دوباره جابهجا شدند و فاصله قیمت کارخانه تا بازار آزاد، رکوردهای تازهای را لمس کرد. طبق دادههای میدانی و گزارشهای منتشر شده در رسانههای اقتصادی، بهای برخی شاسیبلندهای وارداتی حالا از مرز ۳ میلیارد تومان هم عبور کرده و در نقطه مقابل، خودروهای بهاصطلاح «اقتصادی» داخلی هم دیگر با عددهای زیر یک میلیارد تومان بهسختی پیدا میشوند. همین ترکیب باعث شده بسیاری از متقاضیان واقعی خرید خودرو، فعلاً در موضع تماشاچی بمانند و هرگونه تصمیمگیری را به بعد موکول کنند.
در بازار خودروهای خارجی، نمودار قیمتها همچنان شیب صعودی دارد. هایما S5 پرو در معاملات امروز حوالی ۲ میلیارد و ۴۳۰ میلیون تومان قیمت خورد؛ رقمی که آن را در طبقه شاسیبلندهای نسبتاً لوکس برای خانوادههای شهری قرار میدهد. چانگان CS55 نیز در محدوده ۲ میلیارد و ۱۳۰ میلیون تومان مورد معامله قرار گرفت و عملاً نشان داد که برندهای چینی حاضر در بازار ایران با وجود رقابت درونگروهی، از موج گرانی مستثنا نیستند. آریزو ۶ با قیمت ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان، فونیکس FX با حدود ۳ میلیارد و ۳۲۰ میلیون تومان، بک X3 نزدیک به ۱ میلیارد و ۷۸۰ میلیون و کیامسی J7 با ۲ میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومان، تصویر نسبتاً روشنی از فاصله طبقاتی در بازار خودروهای وارداتی ارائه میدهند. در همین رده قیمتی، دیگنیتی پرایم روی عدد ۲ میلیارد و ۴۰ میلیون تومان ایستاد و رسپکت ۲ به حدود ۲ میلیارد و ۵۹۰ میلیون تومان رسید؛ درحالیکه لاماری هیبرید و لوپانو L7 نیز با قیمتهای حدود ۳ میلیارد و ۳۹۰ و ۳ میلیارد و ۶۸۰ میلیون تومان، عملاً در محدودهای قرار دارند که برای اغلب خانوارها دستنیافتنی است.
در سوی دیگر میدان، یعنی بازار خودروهای داخلی، اگرچه قیمتها نسبت به رده وارداتیها کوچکتر به نظر میرسند، اما برای قشر متوسط هنوز هم سنگین و نگرانکنندهاند. سورن پلاس دوگانهسوز در معاملات امروز در کانال ۱ میلیارد و ۲۱۲ میلیون تومان قرار گرفت؛ دنا پلاس MT6 رینگ فولادی حدود ۱ میلیارد و ۲۸۵ میلیون تومان نرخ خورد و پژو ۲۰۷ دندهای هیدرولیک TU5P در محدوده ۱ میلیارد و ۱۴۰ میلیون تومان معامله شد. رانا پلاس TU5P روی عدد ۹۵۲ میلیون تومان ایستاد و تاراد دستی V1 با برچسب قیمتی نزدیک به ۱ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان دنبالهروی همین موج شد. در کلاس کراساوورهای داخلی، سهنـد E اتوماتیک حدود ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان، اطلس GL در مرز ۸۵۵ میلیون تومان، ساینا GX دوگانهسوز حدود ۸۳۴ میلیون تومان، کوییک S نزدیک به ۷۰۸ میلیون تومان و در نهایت شاهین GL در محدوده ۱ میلیارد و ۱۳۰ میلیون تومان قیمتگذاری شدند.
مقایسه این اعداد با ماههای گذشته نشان میدهد که بازار همچنان درگیر ترکیبی از عوامل روانی، نوسانات نرخ ارز، هزینههای تولید و البته محدودیت عرضه است. از یک طرف، فعالان بازار میگویند کاهش محسوس قدرت خرید خانوارها و دشواری تامین تسهیلات بانکی، حجم تقاضای واقعی را پایین نگه داشته و بسیاری از مراجعهکنندگان، فقط «بازدیدکننده» هستند. از طرف دیگر اما کاهش عرضه در برخی محصولات و انتظار برای مشخص شدن وضعیت واردات مدلهای جدید، باعث شده فروشندگان حاضر به تعدیل جدی قیمتها نباشند و فاصله بین نرخهای پیشنهادی و توان مالی خریداران روزبهروز بیشتر شود.
در این میان، برخی کارشناسان معتقدند تا زمانی که تکلیف برنامههای دولت درباره آزادسازی واردات، اصلاح سازوکار قیمتگذاری کارخانهای و ساماندهی بازار ارز روشن نشود، نمیتوان انتظار داشت قیمت خودرو به شکل پایدار کاهش یابد. به باور آنها، بازار خودرو در ایران سالهاست که به یک «بازار دارایی» تبدیل شده؛ به این معنا که بسیاری از مردم، خودرو را نه بهعنوان یک کالای مصرفی، بلکه بهعنوان ابزاری برای حفظ ارزش پول در برابر تورم میبینند. همین نگاه، حتی در دورههایی که معاملات رسمی کاهش پیدا میکند، همچنان از سطح قیمتها دفاع میکند و اجازه نمیدهد ریزش جدی رخ دهد.
با این حال، نشانههایی از خستگی بازار هم دیده میشود. برخی نمایشگاهداران میگویند خودروهایی که تا چند ماه پیش ظرف چند روز خریدار پیدا میکردند، حالا ممکن است هفتهها در پارکینگ بمانند. این مسئله بهویژه در مورد خودروهای بالای ۲ میلیارد تومان جدیتر است؛ جایی که مشتریان واقعی بسیار محدودند و کوچکترین تغییر در نرخ ارز، تصمیمگیری آنها را به تعویق میاندازد. در سطح خودروهای اقتصادیتر نیز، خانوارهای جوان که بهدنبال گزینههایی مثل کوییک S، ساینا GX یا رانا پلاس هستند، اغلب در مرحله انتخاب بین «خرید خودرو» و «رهن یا اجاره مسکن» قرار دارند و همین دوگانگی، ریتم بازار را کند کرده است.
نتیجه نهایی آنکه جدول قیمت خودرو در ۱۶ آذر ۱۴۰۴، بیش از آنکه صرفاً یک فهرست عددی باشد، آینهای از شرایط کلی اقتصاد ایران است؛ اقتصادی که در آن تورم مزمن، نوسان ارز و کمبود سرمایهگذاری در تولید، دست به دست هم دادهاند تا خودرو – چه داخلی و چه خارجی – به رویای دور از دسترس بخش بزرگی از جامعه تبدیل شود.
